Prywatny detektyw – co może, a czego mu kategorycznie nie wolno? Czym według prawa zajmuje się właściwie detektyw? Odpowiedź znajdziemy w ustawie, która odpowiada za regulowanie pracy detektywów, a jest nią ustawa z dn. 6 lipca 2001 roku o usługach o charakterze detektywistycznym. Stanowi ona, że usługi detektywistyczne to nic innego aniżeli zbieranie informacji na temat osób, przedmiotów, firm, ich przetwarzanie, jak również przekazywanie.
Działanie detektywa uwarunkowane jest zleceniami od klientów. Ustawa zastrzega również, że czynności pełnione przez detektywa nie mogą wkroczyć w swojej formie i zakresie w pole, które zastrzeżone jest dla instytucji i organów państwowych (chociażby wywiadu skarbowego, służb specjalnych, prokuratury, czy policji).
Poszukiwania osób zaginionych i wywiad gospodarczy
Zatem w czym dokładnie specjalizują się prywatni detektywi? Na ogół są to sprawy, które dotyczą osób prywatnych, albo spraw gospodarczych. W sprawach, które dotyczą osób prywatnych praca detektywa to między innymi poszukiwanie ukrywającej się, albo zaginionej osoby. Detektywi specjalizujący się w sprawach gospodarczych sprawdzają chociażby wiarygodność kontrahentów, ich zdolności płatnicze. Poszukują też majątku, którym można by było zaspokoić roszczenia wierzyciela. Przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe korzystają z usług detektywistycznych, jeżeli podejrzewają, iż zgłoszone im szkody nie są takie same, jak te rzeczywiste. Detektyw może być również potrzebny chociażby w sprawach o działanie nieuczciwej konkurencji.
Licencja detektywistyczna
Usługi detektywa stanowią działalność gospodarczą, która podlega jak każda inna działalność ustawie o tak zwanej swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej. Wymaga się przy tym wpisu do rejestru działalności detektywów. Każda firma świadcząca usługi detektywistyczne winna posiadać ubezpieczenie OC. Detektywi z zza granicy mogą czasowo wykonywać swój zawód na terenie Polski, niemniej pod warunkiem, iż zgłoszą taki zamiar w ministerstwie spraw wewnętrznych. Każda osoba, która podaje się za detektywa musi mieć ważną licencję, wydaniem której zajmuje się komendant wojewódzki policji.
Każda osoba, która otrzymała licencję detektywistyczną musiała uprzednio spełnić wiele wymogów. Jest to chociażby niekaralność za umyślne przestępstwo, pozytywna opinia komendanta policji, ukończone 21 lat, pełna zdolność do czynności prawnych, jak również wykształcenie średnie. Poza tym osoba posiadająca licencję detektywa zanim ją uzyskała nie mogła być zwolniona dyscyplinarnie, na przykład z wojska, sądu, policji w okresie 5 lat zanim złożyła wniosek o licencję.
Tytuł detektywa został zastrzeżony ustawowo wyłącznie dla osób, które dysponują taką właśnie licencją. Ponadto, podczas wykonywania czynności detektyw posiada obowiązek okazania licencji, z której można odczytać imię, nazwisko, jak i organ wydający ową licencję. Każdy detektyw musi być poddany okresowym badaniom lekarskim i psychologicznym. Jeżeli w sprawie detektywa zostało wszczęte postępowanie karne o umyślne przestępstwo – komendant wojewódzki może zawiesić jego licencję. W wypadku skazania osoby będącej detektywem w takiej sprawie – jego licencję cofa się.
Przychodzi klient do agencji detektywistycznej
Podstawowym krokiem celem poszukiwania właściwego detektywa powinno być nie tylko sprawdzenie opinii na jego temat, ale również i tego, czy posiada on wspomnianą licencję. Można tego dokonać dzięki jawnej ewidencji detektywistycznej prowadzonej przez Departament Zezwoleń i Koncesji MSW, gdzie można uzyskać informację, czy konkretną osoba ma licencję detektywa. Pomocne może być również Polskie Stowarzyszenie Detektywów Licencjonowanych.
Warto mieć na uwadze, że detektyw posiada ustawowy zakaz wykorzystania środków technicznych, jak i czynności i metod rozpoznawczo-operacyjnych, które zastrzeżone są dla służb specjalnych i policji. Do takich środków zakazanych służących zdobywaniu informacji należą chociażby lokalizatory GPS.
Jeżeli skorzystamy z usług detektywa, mamy wówczas prawo ustawowe, ażeby oczekiwać jego etycznych działań, lojalnych wobec nas, jak i zgodnych z prawem. Co bardzo ważne, ustawa o usługach detektywów nakłada na firmy detektywistyczne, obowiązek zawierania pisemnych umów z klientami o świadczenie usług. Jeżeli podpiszemy umowę o świadczenie usług w sprawie, która związana jest z postępowaniem karnym, wtedy detektyw będzie miał obowiązek zawiadomić o tejże umowie organ, który zajmuje się prowadzeniem sprawy.
Warto zaznaczyć, iż każdego detektywa będą obowiązywać przepisy o ochronie danych osobowych, zatem po zakończeniu sprawy zgromadzone dane, których nie odebrał klient, muszą zostać jak najszybciej zniszczone. Jeżeli w toku prowadzonych czynności detektyw wyrządził nam szkody – jest za nie odpowiedzialny. W wypadku zaś, kiedy poda nam niewiarygodne informacje, mamy prawo dochodzić swoich praw na drodze cywilnego postępowania.
Detektyw ma prawo zachować tajemnicę odnośnie własnych źródeł informacyjnych, jak i okoliczności całej sprawy. Zwolnienie z zachowania tejże tajemnicy może nastąpić tylko na zasadach tyczących się kodeksu postępowania karnego.
